Historia Muzeum Kolei Wąskotorowej

Muzeum powstało w roku 1972. Był to czas, kiedy koleje wąskotorowe traciły swoje znaczenie w systemie transportowym w Polsce. Od początku ich funkcjonowania bardzo znacząco rozwinęła się komunikacja samochodowa, której konkurencja była zbyt silna dla przestarzałego i mało efektywnego taboru szynowego.

Większość zakładów przemysłowych rezygnowała z utrzymywania dość kosztownych kolei wąskotorowych, których zasięg zawsze był ograniczony stałą siecią torowisk. W tym czasie coraz trudniej było sprzedać wycofywany z eksploatacji tabor, który po prostu stawał się zbyt kapitałochłonny i niepotrzebny. Dlatego pozyskiwanie kolejnych jednostek dla tworzącego się Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji nie napotykało większych trudności. Zakupy lokomotyw, tendrów, wagonów i wszelkich zbędnych już urządzeń technicznych, które wycofywano ze służby na kolei, stały się stosunkowo tanie. Często zakupywane eksponaty do powstającego skansenu warte były ceny złomu. Zdarzało się też, że dla tak pożytecznego celu, dotychczasowy właściciel przekazywał jednostki za darmo.

Ciekawe eksponaty

Warto zwrócić uwagę, że w naszym skansenie można wchodzić do każdej lokomotywy i do każdego wagonu. Wystarczy tylko zachować podstawowe zasady bezpieczeństwa i ostrożność. Gospodarze muzeum starają się nie ograniczać w żaden sposób swobody zwiedzania.

• „Belgijka”. Lokomotywa parowa z serii sześciu zbudowanych w 1935 roku w belgijskim mieście Nivelles, na zamówienie specjalne dla potrzeb kolei turystycznej na Wystawie Kolonialnej w Brukseli. Najmniejsza lokomotywa w ekspozycji weneckiej. Jest miniaturą normalnotorowej lokomotywy Pacific, stąd nienaturalnie mała kabina dla załogi. W pewnych źródłach nazywana Pacific Liliput. Ciekawe są losy tego parowozu, który w roku 1945 został odnaleziony na Ziemiach Odzyskanych, zapewne porzucony przez uciekających Niemców, by po wielu perypetiach trafić ostatecznie do skansenu w Wenecji.

• Lokomotywa „wojenna”. Parowóz, który ze względu na bliskość linii frontu I wojny światowej został nieznacznie zmodyfikowany na potrzeby wojska. Wzmocniono jego najsłabszy punkt – obudowano dodatkowymi płaszczami blachy zbiorniki wody i kocioł. W ten sposób przestał być szczególnie wrażliwy na ostrzał.

• Wagonik pocztowy. Najmniejszy i jednocześnie najstarszy wagon wśród eksponatów. Zbudowany w 1865 roku. Oprócz przestrzeni, w której siedział urzędnik pocztowy i zajmował się sortowaniem i stemplowaniem przesyłek pocztowych, miał jeszcze wbudowaną klatkę do przewozu psów. Widząc ten wagonik, wydaje się dziwne, że może się tam zmieścić człowiek.

• Kolejka leśna. Skład kolejowy do wywożenia dłużycy drewnianej z wycinki leśnej. Nie używa się w nim wagonów, które w tym przypadku są po prostu nieprzydatne, tylko wózków rozstawianych na żądaną odległość, w zależności od długości transportowanego drewna.

• Obrotnica kolejowa. Urządzenie do ręcznej zmiany toru, po którym porusza się lokomotywa. Umożliwia wtaczanie parowozów na dowolnie wybrany tor w układzie wachlarzowatym.

• Pług odśnieżny. Specjalna jednostka do przebijania śnieżnych zasp na torowiskach. Jego konstrukcja i sposób obsługi zapewniają stuprocentową skuteczność i niezawodność.